عکاس: محمدحسین خراسانی

به قلم: محسن پالیز

تاریخ بازدید: آبان۹۷

استاد: آقای دکتر کاشانی

با برنامه قبلی راس ساعت ۵ صبح درب موسسه هفتواد کویر کرمان حاضر شده و با اتوبوس به سمت مقصد به راه افتادیم. مقصد بازدید، منطقه قرق اختصاصی منصورآباد در مجاورت دهستان راویز از توابع بخش کشکوییه شهرستان رفسنجان بود که در ضلع غربی و فاصله ۷۰ کیلومتری رفسنجان در ارتفاعات مابین جاده سرچشمه و جاده راویز واقع شده است. حدود ساعت ۸ صبح پس از پیمودن جاده کوهستانی منتهی به روستا و طی مسیری حدودا ۳ کیلومتری و خاکی به وسیله چند خودروی شخصی به خانه بومگردی قیّه راویز رسیدیم.

 این اکولوژ زیبا که در بهمن ماه سال ۹۶ تاسیس شده با طراحی روستایی و چشم انداز کوهستانی در مجاورت رودخانه ای فصلی قرار دارد که این رودخانه به دلیل خشکسالی های اخیر به محلی برای کاشت درختانی نظیر انار و بادام تبدیل شده است. با ورود به اکولوژ قیه با استقبال گرم مدیر اکولوژ جناب آقای دره کردی و خانواده محترمشان روبرو شدیم. آقای دره کردی خود از قرق بانان منطقه هستند که سابقا شکارچی بوده اند و اکنون به همراه ۱۲ نفر از اهالی بومی منطقه از قرق بانان و حامیان حیات وحش منطقه هستند. همزمان با صرف صبحانه و پذیرایی با دمنوش و چای هیزمی اکولوژ، آقای دره کردی صحبت هایی در خصوص سابقه و فعالیت های انجام شده و همچنین ویژگی های اکولوژیکی منطقه ایراد کردند.

 رصد را از محل اکولوژ و با دوربین کشی در کوه و تپه مقابل آن با رصد چهار قوچ و کل آغاز کردیم و سپس بصورت گروهی و با همراهی اساتید همراه و  آقای دره کردی به سمت عمق منطقه حرکت کردیم. در طول مسیر که شامل مسیر رود کم آب، دشت، تپه های خاکی و مرجانی، دره های خاکی و سنگی حاصل از فرسایش آبی و در نهایت کوه های کم ارتفاع بود با راهنمایی و توضیحات اساتید و آقای دره کردی، گونه های گیاهی نظیر گون و بنه و کسور و بوته های متنوع استپی و تعدادی کبک و شاهین و خرگوش، همچنین آثار و نمایه های رد پا و فضولات حیواناتی نظیر تشی، روباه، قوچ و کل رویت گردید. با تجمع گروه در محلی مرتفع و دوربین کشی به ارتفاعات اطراف نیز بیش از ده سر قوچ، میش، کل و بز رصد گردید. پس از گشت و گذار و کسب اطلاعات از گونه های جانوری و گیاهی منطقه جهت صرف ناهار و استراحت به اکولوژ قیه برگشتیم و حدود ساعت 15 به سمت کرمان حرکت کرده و ساعت 18 عصر به کرمان رسیدیم.

با جمع آوری اطلاعات از طریق اساتید همراه، آقای دره کردی، مشاهدات شخصی و جستجوهای اینترنتی، منطقه قرق منصورآباد با وسعتی بالغ بر ۱۲۶۰۰۰ هکتار از سال ۱۳۸۷ و با تاسیس گروه ۱۱۸ نفره دوستداران طبیعت رفسنجان تحت پوشش این گروه قرار گرفت که اکنون این NGO با ۱۲ نفر نیروی بومی ثابت در منطقه وسیع منصورآباد و با بیش از هزار نفر نیروی رسمی و افتخاری در کل شهرستان، سبب افزایش چشمگیر آمار گونه های مختلف جانوری در شهرستان و منطقه شده است. در آغاز فعالیت این گروه تنها ۲۰ راس قوچ، میش، کل و بز در منطقه وجود داشت که اکنون به بیش از ۸۰۰ راس رسیده اند. این NGO با تلاشهای شبانه روزی در سال چهارم تاسیسش از سوی انجمن جهانی صلح بین الملل بعنوان تشکل مردم نهاد برتر سال برگزیده شد. نتیجه این تلاش ها باعث شد که قرق منصورآباد نیز بعنوان اولین قرق مردم نهاد کشور از سوی سازمان محیط زیست اخذ مجوز کند. علاوه بر تامین علوفه، با توجه به خشکسالی های اخیر، تعداد زیادی آبشخور نیز توسط این گروه در منطقه تعبیه شده که هر ۲۰ روز یک بار به آنها آبرسانی می شود.

تنوع زیستی منطقه:

گونه های جانوری موجود در مناطق کوهستانی عبارتند از: کل و بز، قوچ و میش

گونه های جانوری موجود در مناطق تپه ماهوری: آهو و جبیر، پلنگ، گرگ، کفتار، روباه، تشی، خرگوش و گربه وحشی از نوع کاراکال و پالاس

گونه های پرنده شامل: کبک، تیهو، عقاب، کبوتر، باقرقره و هوبره

گونه های گیاهی شامل: کاروانکش، قیچ، کتیرا، درمنه، گون، کسور، بنه، انجیر، بادام وحشی، تاغ و شور و گیاهان دارویی نظیر بومادران، آلاله، کاکوتی و آویشن. درخت بنه کهنسال بنام  «یکه بنه» با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال در همین منطقه قرار دارد.

دهستان تاریخی و گردشگری راویز که مجموعه چند روستا است بنا به شواهدی حدود ۸ هزار سال قدمت دارد. وجود حمام تاریخی ۳ هزار ساله، گورستان باستانی، کشف دو تاج منتسب به خشایارشاه و تعدادی اشیاء عتیقه دیگر گواهی بر این قدمت است.