دانستنی‌های گردشگری

سنجاب ایرانی:

سنجاب ایرانی در میان درختان بلند و کهن‌سال بلوط زندگی می‌کند.

غذای اصلی این پستانداران میوه بلوط است.

سنجاب‌ها به پنهان کردن دانه‌های بلوط و ذخیره کردن آن‌ها علاقه زیادی دارند.

آنها میوه‌های بلوط را جمع‌آوری و در شکاف صخره‌ها، درون تنه پوک درخت‌ها و به خصوص زیر خاک مخفی می‌کنند برای فصل زمستان، در این فصل که دیگر بلوط روی درختان باقی نمانده است دنبال بلوط‌های خود زیر خاک می‌گردند اما چون فراموشکار هستند همه آنها را پیدا نمی‌کنند؛ دانه‌های باقی مانده در خاک فصل بهار جوانه می‌زنند و درختان بلوط جدیدی به وجود می‌آورند.

دم همه‌کاره:

سنجاب‌ها دم بلند و پشمالویی دارند. آنها هنگام خطر، به کمک ناخن‌های بلند و تیزشان به سرعت از درخت بالا می‌روند و با استفاده از دم بلند خود، از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌پرند.

دم در هنگام پرش به حفظ تعادل کمک می‌کند.

سنجاب‌ها هنگام خواب از دم خود به عنوان بالشت استفاده می‌کنند؛ این کار به آنها در حفظ گرمای بدنشان کمک می‌کند.

سنجاب‌ها از دم خود برای برقراری ارتباط با سنجاب‌های دیگر استفاده می‌کنند.

خانه سنجاب‌ها:

سنجاب ایرانی معمولا لانه نمی‌سازد، بلکه از سوراخ‌ها و حفره‌های داخل درختان به عنوان لانه استفاده می‌کند و درون حفره را با علف می‌پوشانند و شب‌ها در آنجا به استراحت می‌پردازند.

چه زمانی سنجاب‌ها مهمانی می‌گیرند؟

در سرمای شدید، سنجاب‌ها برای حفظ دمای بدن خود و گرم نگه‌داشتن لانه‌شان، سنجاب‌های دیگر را به عنوان مهمان می‌پذیرند؛ مهمانان با گرم شدن هوا لانه را ترک می‌کنند.

پراکنش سنجاب‌ها:

در غرب و جنوب غربی آسیا، قفقاز و جنوب شرقی اروپا، در ایران در مناطق جنگلی زاگرس، از سردشت در آذربایجان غربی تا چهارمحال بختیاری، لرستان، کهگیلویه و بویر احمد و فارس زندگی می‌کنند.

اندازه سنجاب‌ها:

طول بدن این پستاندار 192 تا 230 میلی‌متر، طول دم آن در حدود 128 تا 138 میلی‌متر و وزنش 300 گرم است.

وضعیت زادآوری سنجاب‌ها چگونه است؟

سنجاب ماده در بهار بچه می‌زاید.

(ریخت‌شناسی) سنجاب‌ها چه شکلی اند؟

سنجاب ایرانی جثه‌ای متوسط، دمی بلند و پشمالو و چشمانی درشت دارد.

موهای پشت بدن سنجاب‌ها به رنگ خاکستری، سینه و شکمش زرد است.

گوش‌های سنجاب ایرانی کوتاه و برجسته است. این نوع سنجاب در دست‌ها 4 و در پاهایش 5 ناخن تیز و بلند دارد.

خفاش­ها به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

خفاش­ها بر اساس نوع تغذیه به سه گروه تقسیم می‌شوند:

برخی از آن‌ها از میوه­ها تغذیه می­کنند، بعضی حشره­ خوارند و گروه سوم خون حیوانات دیگر را می­‌خورند و به خفاش­‌های خون­آشام معروف هستند.

امروز قصد داریم درباره خفاش­‌های میوه­ خوار صحبت کنیم.

­خفاش میوه­خوار:

خفاش میوه­‌خوار بزرگ­ترین خفاش ایران است. این خفاش برخلاف دیگر خفاش‌های ایران، که حشره خوارند، میوه‌خوار است.

چند ویژگی پستاندار پرنده:

بسیاری از مردم، خفاش‌ها را از روی سر و ته خوابیدن آن‌ها در غارهای تاریک می‌شناسند.

خفاش­‌ها اکثرا شب فعال هستند اما خفاش ­های میوه­ خوار گاهی در روشنایی روز هم پرواز می­‌کنند.

خفاش­‌ها تنها پستاندارانی هستند که قدرت پرواز کردن را دارند.

بدن خفاش­‌ها مانند پستانداران دیگر، پوشیده از مو است؛ موهای انبوه و در عین حال ظریف و ابریشمی، خفاش‌ها در هنگام پرواز کمترین اصطکاک را با هوا ایجاد می­‌کنند.

پستانداری که ردیاب دارد، آن­ها کور نیستند اما تصاویر را سیاه و سفید می­بینند. آن­ها برای پیدا کردن راه یا شکار کردن به حس بینایی نیاز ندارند. خفاش­‌های حشره­‌خوار با حنجره و خفاش­­های میوه­‌خوار از طریق ضربه زدن با زبان به سقف دهان، صدای بسیار بلندی تولید می­‌کنند که گوش انسان قادر به شنیدن آن نیست.

به این صورت که این صداها پس از برخورد با موانع سر راه، به طرف آن‌ها باز می­‌گردد و خفاش­‌ها با گوششان که برای این کار تخصص پیدا کرده است، فاصله خود را از آن مانع می­فهمند و راهشان را پیدا می­کنند. گاهی نیز بدون تولید صدا و به کمک حافظه و با تکیه بر مکان­‌ها و موقعیت‌هایی که به خاطر سپرده­‌اند راهشان را پیدا می‌کنند.

خفاش­‌ها اغلب بصورت گروهی در جاهای تاریکی مثل غارها، معدن­‌ها، شکاف­‌های صخره­‌ها، سوراخ درختان، چاه­‌ها، قنات‌ها، زیرپوست درختان، زیرسقف ساختمان‌ها و در بین برگ‌های به هم پیچیده درختان زندگی ‌می­‌کنند.

خفاش‌ها از هر قسمت از محل زندگی خود برای کار مخصوصی استفاده می‌کنند؛ آن‌ها محل مخصوصی برای استراحت شبانه یا روزانه، زمستان­‌گذرانی، استراحت تابستانی، پرستاری از نوزادان، غذاخوردن و … دارند.

دشمنان طبیعی خفاش­‌ها مارها و پرندگان شکاری هستند. انسان هم یکی از بزرگ­ترین دشمنان خفاش­‌هاست؛ زیرا با گرفتن و لمس کردن بدن ظریف آن­ها یا بر هم زدن آرامششان در هنگامی که در حال استراحت روزانه یا خواب زمستانی هستند آسیب­‌های زیادی به آن­ها می­‌زند که حتی به مرگشان منجر می­‌شود.

خفاش­‌ها انداره متفاوتی دارند، در بین آن­‌ها خفاشی به اندازه یک حبه قند وجود دارد که وزن آن­ 1/5 تا 2 گرم و طول ساعد آن فقط 25 میلی‌متر است. در عین حال، خفاشی هم وجود دارد که فاصله نوک دو بال آن به 2 متر می‌رسد. وزن این خفاش که روباه پرنده نام دارد، 1 کیلوگرم است.

جمعیت خفاش‌ها نامعلوم است.

پراکنش: در شمال آفریقا، غرب آسیا تا پاکستان و در ایران در مناطق ساحلی سیستان و بلوچستان تا بوشهر، جهرم، جزیره قشم و غار چزن در چابهار پراکنده است.

ریخت­شناسی: خفاش میوه­‌خوار سری شبیه سگ، پوزه‌ای دراز، گوش‌های بیضی شکل، چشم­هایی بزرگ، دمی کوتاه و پرده دمی دارد که رشد کمی کرده است.

زادآوری: خفاش ماده در سراسر سال (بیشتر در اوایل زمستان) بچه می‌زاید.

وضع حفاظتی: به نظر می‌رسد که جمعیت آن­ها رو به کاهش است.

چند ویژگی خارپشت‌ ایرانی:

• خار پشت‌ها موجوداتی شب فعال‌اند. آن‌ها روزها در لانه‌هایشان استراحت می‌کنند و شب‌ها برای یافتن غذا و فعالیت‌های دیگر از لانه خارج می‌شوند.
• چشم‌های قوی آن‌ها برای دید در شب سازگاری یافته است و این جانوران دیدی تک‌رنگ دارند.
• حس بویایی بسیار خوبی دارند، آن‌ها می‌توانند بوی غذا را از عمق چهار سانتی‌متری زمین تشخیص دهند.
• قدرت شنوایی با فرنکانس بالا تا 45 کیلوهرتز را دارند.
• جانورانی کف‌رو هستند، بدین معنا که در هر گام، تمام کف پایشان با زمین تماس پیدا می‌کند.
• خارپشت‌ها توپ‌های خار دار طبیعت هستند، آنها در هنگام دفاع از خود و در موقع خواب زمستانی بدنشان را جمع می‌کنند.
• ماهیچه‌های مخصوصی در پشت بدن آنها وجود داردکه دارای پوست شل و انعطاف‌پذیر است و به جانور کمک می‌کند که به شکل توپ دربیاید.

خواب‌آلودهای خاردار:

چرا خارپشت‌ها به خواب زمستانی می‌روند:

آن‌ها از اواخر پاییز و اوایل زمستان به خواب زمستانی می‌روند. در این فصل‌ها میوه زیادی به عمل نمی‌آید و شمار بی‌مهرگان و جانوران خون سردی مثل مار و مارمولک به شدت کاهش می‌یابد. در نتیجه غذایی برای خوردن پیدا نمی‌کنند و به خواب می‌روند و در این مدت ضربان قلب آن‌ها از 190 بار به 3 تا 15 بار در دقیقه کاهش می‌یابد.

چگونه زبان خارپشت‌ها را بفهمیم؟

خارپشت‌ها در سراسر دنیا یکی از حیوانات محبوب خانگی هستند.

فهمیدن زبان آن‌ها بسیار مهم است.

برای مثال:

• اگر آن‌ها شبیه توپ خاردار شوند، یعنی بسیار ترسیده‌اند.
• اگر خارهای جلوی سرشان فقط سیخ شود، یعنی به چیزی مشکوک اند.
• اگر همانند مار صدای “هیس هیس” دربیاورند علامت می‌دهند که از من دور شو؛ یا از تو خسته شده‌ام.
• اگر جیغ بکشند یعنی زخمی شده‌اند یا چیزی وجود دارد که او را به شدت ترسانده یا عصبانی کرده است.

پراکنش در ایران: در اغلب شهرستان‌ها به جزء در منطقه شمالی و شمال‌غربی،پراکنده هستند.

زیستگاه: در بوته‌زارها، زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها زندگی می‌کنند.

اندازه: طول بدن ای پستاندار در حدود 21 تا 29 سانتی‌متر ایت و طول دم آن در حدود 1تا 4 سانتی‌متر است. وزن آن‌ها به 400 تا 700 گرم می‌رسد.

زادآوری: خارپشت ماده از اوایل بهار تا آخر تابستان، بچه می‌زاید.

سلام و احوالپرسی های رسمی:

در برخوردهای رسمی به جای اینکه بگویید: “چطوری؟” بگویید:”سلام حالتان چطور است؟”

بهتر است نام و عنوان طرف مقابل را هم ذکر کنید برای مثال “سلام آقای محمدی”

صدا و حالت شما می‌تواند رسمیت شما را منتقل کند.

سعی کنید صاف بایستید.

در چشمان طرف مقابلتان نگاه کنید.

واضح حرف بزنید سلام و احوالپرسی‌های رسمی باید دلنشین و صادقانه ابراز شود و در عین حال افراطی و احساساتی نباشد.

سلام و احوالپرسی‌های غیررسمی:

سلام و احوالپرسی غیررسمی را می‌توان به زبان آورد یا با حرکات نشان داد و یا هر دو.

“سلام” و “چطوری” یا عبارت خودمانی‌تر “چه خبر؟” که معمولا با لبخند و در صورتی که نام فرد را می‌دانید با به زبان آوردن نام او همراه است.

هنگامی که عجله دارید، هم در سلام کردن تعلل نکنید و اگر متوجه شدید که طرف مقابلتان تمایل دارد با شما هم صحبت شود بطور مختصر علت عجله را بیان کنید و مودبانه از او جدا شوید.

در مواقعی که فاصله زیاد است و فرد صدای شما را نمی‌شنود یا صدای شما ممکن است باعث ایجاد مزاحمت شود بهتر است به جای سلام کردن سرتان را تکان دهید.

پس از سلام کردن، بسیارکوتاه حال طرف مقابلتان را بپرسید و اجازه دهید تا وی به شما پاسخ بدهد.

بلند شویم …. یا نه؟

چه خانم هستید چه آقا، بلند شدن به پای کسی که تازه وارد اتاق شده، به منظور سلام و احوالپرسی، از قدیم نشانه احترام بوده است.

ایستادن در هنگام سلام و احوالپرسی به خصوص زمانی مهم است که طرف مقابلتان:

• ازشما بزرگ‌تر باشد
• از لحاظ کاری در جایگاه بالاتری نسبت به شما قرار داشته باشد
• کسی باشد که برای اولین بار او را ملاقات می‌کنید
• کسی باشد که طبق سنت باید احترام خاصی برای او قائل شوید، از جمله رئیس یک شرکت، مقامی رسمی یا نماینده‌ی کشوری دیگر، یا عضوی از روحانیت یا فرقه مذهبی.

آداب دست دادن:

به خاطر داشته باشید که دست دادن یعنی پیشنهاد دوستی. اگر شل دست بدهید سرد و بی علاقه به نظر می‌رسید.

دست دادن چهار مرحله دارد:

1. دست راستتان را در حالی که شستتان فاصله دارد دراز کنید، بطوری که بین شست و انگشت نشانه شکل “وی” ایجاد شود.
2. کف دستتان را روی کف دست فرد مقابل قرار دهید به طوری که دو فضای “وی” شکل در هم قفل شوند.
3. دست طرف مقابلتان را کمی فشار دهید، ولی نه زیاد! و دو یا سه بار تکان دهید.
4. دست طرف مقابلتان را رها کنید و دستتان را پایین بیاورید.

نکته:

– با این افراد شما دستتان را جلو نبرید، بگذارید اگر مایل بود دست دراز کند

1. به یک خانم
2. به شخص مسن تر از خودتان
3. به یک شخصیت مهم
4. به کسی که به شما معرفی می‌شود

– اگر دست شما خیس است، به هیچ وجه با دست خیس و یا مچ دست، دست ندهید، کافیست عذرخواهی کنید و ایستاده احترام بگذارید.

وقتی کسی با شما دست نمی‌دهد:

ما آنقدر عادت کرده‌ایم که وقتی دستمان را به سوی کسی دراز می‌کنیم با ما دست بدهد که وقتی از طرف مقابل چنین عکس‌العملی را نمی‌ بینیم عجیب به نظرمان می‌رسد. چرا باید کسی با من دست ندهد در حالی که من دستم را به سمت او دراز کرده‌ام؟ در چنین مواقعی دستتان را پایین بیاورید و تعجبتان را ابراز نکنید. حتی اگر بجا دستتان را به سمت او دراز کرده‌اید.

رعایت ادب از خانه آغاز می‌شود

شما باید همان ملاحظه، احترام و ادبی را که در مورد همکاران یا حتی افرادی که نمی‌شناسید نشان می‌دهید، برای اعضای خانواده و اهالی خانه هم به کار ببندید. بزرگ‌سالی که خوب با هم رفتار می‌کنند الگوی خوبی برای فرزندانشان هستند:

• هر روز صبح و عصرها وقتی به خانه برمی‌گردید با اهالی خانه سلام و احوالپرسی کنید.
• وسایل مربوط به خودتان را جمع و جور کنید.
• کارهای روزمره خانه را به دیگران محول نکنید.
• سر میزغذا، برای فعالیت دست جمعی و سر قرارها به موقع حاضر شوید.
• قبل از اینکه قولی بدهید با افراد ذی­نفع مشورت کنید. شاید برنامه‌ای که برای سور و سات جشن تولد در نظر دارید درست زمانی باشد که یکی از اهالی خانه باید خود را برای امتحانی آماده کند.
• یکدیگر را تحقیر نکنید و اختلاف نظرها را در خفا مطرح کنید. بچه‌ها یاد می‌گیرند و تحت تاثیر کلمات منفی شما قرار می‌گیرند.
• توجه کنید، توجه کنید، توجه کنید. هر وقت کسی در حق شما لطفی می‌کند تشکر کنید و هر وقت می‌توانید از اهالی خانه تعریف کنید: (الکس ممنونم که ماشین ظرف­شویی را خالی کردی)، ( ماری غذای امروز بسیار لذیذ بود)
• به حریم خصوصی یکدیگر احترام بگذارید.
• برای عقاید یکدیگر احترام قائل شوید حتی اگر با آن مخالفید.
• مکان عمومی:در مکان‌های عمومی شاید کسی شما را نشناسد، اما نامرئی نیستید پس کمی درباره تصویری که مردم از شما می‌بینند فکر کنید.با ما همراه باشید با رعایت چند نکته در مکان‌های عمومی.

  حواستان به بلندی صدا باشد:

  مکان ‌های عمومی طبیعتا پر سرو صدا هستند، ولی شما سعی کنید با صدای بلند خود به این شلوغی اضافه نکنید.

  کمتر با موبایلتان حرف بزنید:

  سعی کنید مکانی خلوت‌تر را برای حرف زدن با موبایل پیدا کنید تا مزاحم دیگران نشوید.

  مراقب حرف‌هایتان باشید:

  ناسزاهایی که شاید رفقای شما را آزار ندهد می‌تواند برای دیگران توهین‌آمیز باشد­ ­– و به هر حال کسانی که در اطرافتان هستند حرف‌های شما را می‌شنوند. به خصوص وقتی کودک یا نوجوانی در اطرافتان می‌بینید مراقب کلماتی که به زبان می‌آورید باشید.

  بی سر و صدا آدامس بجوید:

  صدا در آوردن موقع آدامس جویدن، باد کردن آن ترکاندن آن کار زشتی است.

  از محیط زیستتان محافظت کنید:

  آشغالتان را در نزدیک‌ترین سطل آشغال بیندازید. اگر در نزدیکتان سطل آشغال نمی‌بینید تا زمانی که سطل دیگری پیدا کنید آن را در دستتان نگه دارید.

  اگر سیگاری هستید مراقب باشید:

  فقط در مکان‌های تعین شده سیگار بکشید. ته سیگارتان را روی زمین نیندازید شاید کوچک باشند ولی به هر حال آشغال هستند.

  یکی از محک‌های آداب اجتماعی صحیح، نحوه‌ی برخورد در مقابل رفتاری بی‌ادبانه است. اکثر مردم به سادگی رفتارهای بی‌ادبانه را نادیده می‌گیرند، یا به این دلیل که چنان سریع رخ می‌دهد که وقت واکنش نشان دادن ندارند، یا به این دلیل که نمی‌خواهند اتفاقی جزئی به برخوردی جدی تبدیل شود.

  چند نکته در ارتباط با رفتار با افراد بی ادب

• به این نکات توجه کنید:چه کسی بی ادبی کرده است؟آیا کسی که به شما توهین کرده یک غریبه است یا کسی است که پرخاشگرانه رفتار می‌کند؟ اگر پاسختان مثبت است، بهتر است پاسخ ندهید تا هدف خشم او واقع نشوید.

  چه نکته‌ای را می‌خواهید تذکر دهید؟

  تذکر دادن خطایی کوچک اشکالی ندارد: (ببخشید، ولی فکر می‌کنم روی صندلی من نشسته‌اید.) ولی اصلاح رفتار یک غریبه وظیفه‌ی شما نیست

  مراقب لحنتان باشید.

  اگر تصمیم گرفتید چیزی بگویید با لحنی خوشایند و بی غرض تذکر دهید:

  (ببخشید، این چرخ دستی خرید من است.) یا (ممکن است کلاهتان را بردارید؟ من پرده را نمی‌بینم.)

  اشتباهات بچه‌های مردم را اصلاح نکنید.

  اگر مشکلی ایجاد شده با والدین صحبت کنید: ( می‌دانم که در هواپیما به بچه‌ها سخت می‌گذرد، ولی ممکن است از پسرتان بخواهید به صندلی من لگد نزند، متشکرم.)

   

  مسئله را شخصی نکنید:

  شاید کسی که به شما بی‌ادبی کرده روز سختی داشته است.

  درمورد هر مسئله‌ای جنگ راه نیندازید.

  گاهی بهتر است مسائل را نادیده بگیرید. چند نفس عمیق بکشید و از خودتان بپرسید: (آیا واقعا ارزش آن‌ را دارد که اعصاب خودم را خورد کنم؟)

  به خنده و شوخی برگزار کنید:

  در چنین مواردی برخورد دوستانه و حس شوخ‌طبعی می‌تواند به شما کمک کند. بخندید و موضوع را عوض کنید.

   

رفتار شناسی:

شب‌گرد، درصورت داشتن توله و یا امنیت در روز هم دیده می‌شوند و بطور معمول روز‌‌ها در غار یا بین شکاف سنگ‌ها و یا زیر سایه درختان استراحت می‌کنند. معمولا خواب زمستانی دارند و در هنگام خواب از چربی ذخیره شده در طول زمان فعالیت خود استفاده می‌کنند. همانند انسان کف رو هستند و قابلیت بالا رفتن از درخت را به خوبی دارند. خرس ها با ادرار کردن، مدفوع و مالیدن خود به تنه درختان بوی خود را بر جای می‌گذارند تا حضور خودشان را برای سایر خرس‌ها نشان دهند.

ارزش گونه برای انسان و نقش بوم شناختی:

• اهمیت طبیعت‌گردی و ارزش محیط زیستی
• احیای زیستگاه‌های جنگلی
• کنترل جمعیت حشرات و جوندگان

چند ویژگی خرس ها:

• طول عمر این گونه 25 سال
• گوش‌های نسبتا بزرگ و گرد
• موهای بلند وسیاه رنگ
• طول دم 10-7 سانتی متر
• طول بدن 180-120 سانتی متر
• لکه سفید به روی سینه به شکل 7 وجود دارد
• از نظرحفاظتی این زیرگونه همرده است با یوزپلنگ ایرانی.

پراکنش در ایران:

ایران غربی‌ترین پراکنش این گونه در آسیا است.

پراکنش در ایران؛ در برخی مناطق استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان

تغذیه:

خرس‌ها‌ی سیاه در طبیعت یک گونه همه چیز خوارند.

خرس‌ها از (بنه و کسور، داز، خرما، کنار، انگور، زردآلو، گیاهان علفی، انجیر، حشرات، جوندگان، خزندگان، ماهیان، پرندگان، لاشه‌خواری و عسل) تغذیه می‌کنند.

زیستگاه:

کوهستانی و جنگلی در ارتفاعات 500 متر تا 2700

وزن:

خرس ماده: 65 تا90 کیلوگرم

خرس نر: 110 تا 150 کیلوگرم

زادآوری:

دوسال یکبار 1 تا 2 توله

مدت آبستنی آن‌ها 7 الی 8 ماه

جمعیت:

روند جمعیت این گونه در آسیا نزولی است.

عوامل تخریب زیستگاه خرس سیاه:

• تکه تکه شدن زیستگاه
• بهره‌برداری بی‌رویه از جنگل‌ها
• معدن‌کاوی
• احداث جاده‌های روستایی و شهری
• چرای بی‌رویه دام

عوامل تهدید جمعیت خرس سیاه:

• شکار و صید گونه
• استفاده از اجزای بدن خرس در طب سنتی
• فروش توله‌ها در بازار سیاه
• سمی کردن لاشه حیوانات اهلی
• عدم آگاهی مردم نسبت به ارزش‌های گونه
• افزایش نگرش منفی نسبت به حضور گونه